Stage bij MIC | Joran van Hemmen: “Je zet natuurlijk wel de levens van je mannen op het spel, dus je moet iets doen dat werkt”

Toen Joran van de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid hoorde dat er nog een stageplek bij project MIC beschikbaar was wist hij nog niet wat MIC inhield. “Ze zeiden: ‘Het is een nieuwe innovatie. We weten zelf ook nog niet precies hoe het eruit gaat zien, maar we hebben een onderzoek van KPMG liggen. Lees het door, kijk of je het leuk vindt’. Zodoende ben ik bij MIC terecht gekomen”, vertelt hij. “Het was een superleuke periode! Ik wist niet echt hoe de organisatie van VRZHZ in elkaar zat. Daar heb ik veel van geleerd. Ook heb ik er lang over moeten doen om MIC goed te begrijpen. Het was zo’n nieuwe wereld, dat was voor mij best lastig. Waarom is nu een informatiegestuurde incidentenbestrijding nodig? Maar zodra ik dat begreep en mijn onderzoek verder kon brengen werd MIC steeds interessanter en leuker. Ik begon mijzelf ook een beetje verantwoordelijk te voelen en wilde er heel veel voor geven. Jammer dat mijn stage op z’n einde is gelopen. Ik had graag gezien hoe MIC zich verder ontwikkelt.”

Was er een gat tussen theorie en praktijk?

“Ik moet zeggen dat ik heel weinig van de theorie van mijn opleiding heb kunnen implementeren in mijn onderzoek of andere klusjes binnen de Veiligheidsregio. De theorie komt gewoon niet overeen met de praktijk. Natuurlijk, je hebt een aantal modellen waardoor je theoretische zaken wel kunt uitwerken of verklaren. Het staat allemaal op papier, maar zodra je bezig bent met zaken als MIC of de crisisorganisatie merk je dat de praktijk zo anders is.”

“Wat mij wel heel erg heeft geholpen is de manier van denken die ik tijdens mijn opleiding heb aangeleerd. Daar had ik vooral profijt van tijdens het afnemen van interviews. Ik heb alle informatiemanagers van de VRZHZ geïnterviewd en basisvragen voor die interviews opgesteld. Maar een interview loopt nooit zoals je op papier hebt staan; je wijdt altijd uit en dat is ook belangrijk. Juist bij dat uitweiden, wanneer we meer een gesprek begonnen te voeren, merkte ik: wij denken eigenlijk hetzelfde. Ik kon meteen nieuwe, inhoudelijke vragen over het onderwerp stellen en daardoor konden we op een hoger niveau het gesprek voeren.”

Ben je zaken tegengekomen die je totaal niet had verwacht?

Schuldbewust: “Ik moet bekennen dat ik eigenlijk niet zo’n hoge pet op had van de brandweer. In Amerika worden brandweermensen gezien als helden, en ik begreep dat niet zo. Maar tijdens de 24-uursdienst die ik meedraaide bleek dat het eigenlijk echt bizar is wat brandweermensen doen, hoe belangrijk ze zijn in incidentenbestrijding en de crisisorganisatie. Dat wordt zo onderschat in de Nederlandse samenleving. Sinds ik de verhalen heb gehoord van de mensen in de operationele fase en ik zelf ook die adrenalinekick heb mogen voelen heb ik heel veel respect voor de brandweer gekregen. Dat is iets wat mij echt heeft verrast.”

“En ook de verschillen tussen veiligheidsregio’s”, gaat Joran verder. “Iedereen in de overheidswereld werkt hetzelfde, alles gaat van bovenaf. Dat is het beeld dat wordt geschetst. Maar elke veiligheidsregio heeft een eigen implementatie van de Wet Veiligheidsregio’s, en dat kan voor complicaties zorgen tijdens grote, grensoverschrijdende rampen. Dat vind ik heel apart. Kijk alleen al naar het verschil tussen Rotterdam-Rijnmond en Zuid-Holland Zuid. Ze liggen naast elkaar, ze werken samen, maar het zijn gewoon twee heel andere organisaties.”

Wat zijn de belangrijkste conclusies uit je onderzoek?

“Ik heb onder andere gekeken naar wat MIC nu precies gaat bijdragen aan de incidentenbestrijding en de crisisbeheersing. Ik heb de DIKI-piramide gekoppeld aan MIC zodat je ook theoretisch kunt zien wat voor belangrijke impact MIC zal hebben tijdens incidenten-, rampen- en crisisbestrijding”, vertelt Joran. DIKI staat voor data, informatie, kennis en intelligence. Data of gegevens vormen de onderste laag van de DIKI-piramide, en intelligence vind je bovenaan. Het verschil tussen de vier? “Gegevens zijn de grondstof, informatie creëert betekenis, kennis creëert begrip en intelligence creëert actie: het daadwerkelijk koppelen van actie aan de kennis”, beschrijft Joran fraai in zijn onderzoek.

MIC gaat bestaan uit grofweg twee onderdelen. Het eerste deel is het Digitaal Actueel Omgevingsbeeld of notificatiedashboard. Het dashboard zelf werkt vooral met de onderste twee lagen van de piramide. “Het MIC ontvangt zoveel data en al deze data worden door middel van het Actueel Omgevingsbeeld omgezet naar informatie, zodat de kennis van de mensen die ermee werken wordt gebruikt om zo intelligence tijdens de incidentenbestrijding te creëren”, stelt Joran in zijn onderzoek. Het tweede onderdeel wordt een fysiek centrum waar medewerkers van MIC data en informatie analyseren en verwerken.  Het fysieke centrum “heeft vooral te maken met de bovenste twee lagen van de piramide. De analisten analyseren de informatie met de kennis die zij hebben uit hun vakgebied. In de ideale situatie zal elke analist kennis hebben van elke discipline, zodat er zo efficiënt en effectief kan worden gewerkt. Vanuit deze kennis kan er intelligence worden doorgegeven naar plaats van incident”, schrijft Joran.

Daarnaast heeft hij onderzocht welke functieveranderingen zich zullen voordoen bij de implementatie van het MIC. “Daar zagen we dat het VIC – het veiligheidsinformatiecentrum – gaat veranderen. Dat gaat doorontwikkeld worden tot MIC”, vertelt hij. In zijn onderzoek heeft Joran het KPMG-advies om enkele nieuwe functies toe te voegen aan de informatiestroom overgenomen. Hij verwacht niet dat de implementatie van deze nieuwe functies de informatiestroom ingewikkelder gaat maken: “Ik verwacht dat het proces juist soepeler gaat verlopen omdat er meer mensen betrokken zijn die informatie echt als vak hebben, als specialisatie om informatie te beheren en door te sturen.” Ook krijgt de informatiemanager een belangrijke rol. “Uit mijn onderzoek is gebleken dat de informatiemanager een bredere rol moet krijgen. Vooral in Zuid-Holland Zuid is dat belangrijk, want daar is het nu vooral nog een afwachtende functie. Het zou beter zijn als informatiemanagers ook in de beginfases – voor de GRIP-opschaling – al actief worden.”

Joran snapt dat sommigen kritisch tegenover MIC en andere innovaties staan, maar hij is ervan overtuigd dat MIC een positieve verandering teweeg gaat brengen. “Sommigen willen dat zaken hetzelfde blijven omdat ze werken. Want je zet natuurlijk wel de levens van je mannen op het spel, dus je moet iets doen wat werkt. En verder hebben mensen natuurlijk nog allemaal hun eigen redenen om terughoudend te zijn. Wat natuurlijk terecht is, want alle innovaties moeten kritisch worden bekeken. Vooral als het gaat om vitale organisaties. Maar als je je gaat verdiepen in MIC merk je dat informatiegestuurde incidentenbestrijding echt nodig is. En als iedereen ervoor gaat, dan lukt het zeker weten! Dan zal de incidentenbestrijding beter zijn dan ooit.”

Wat ga je nu doen?

“Wat ik heb meegenomen van MIC is dat ik heel graag iets wil doen met informatie. Want dat is toch veel interessanter dan ik had verwacht. Het kan zoveel veranderen en omdat het ook de toekomst is wil ik er meer van weten. Daarom ga ik een minor Data Science doen. Daarna ga ik gewoon mijn studie afronden en kijken waar we belanden. Misschien wel terug bij de Veiligheidsregio, wie weet.

Misschien wel bij MIC…

Joran lacht. “Ja, misschien wel. Als ik klaar ben is het MIC nog niet geïmplementeerd dus misschien kan ik nog wat betekenen.”